در این نوشته تلاش داریم عنوان کنیم مشاوره مدیریت چیست و چگونه عمل مینماید.
بطور کلی مشاوره به معنی آگاهی از نظرات، آراء، پیشنهادات و انتقادات فرد یا افرادی متخصص در زمینهای است که ایشان از آن اشراف تجربی، تخصصی و علمی دارند. این موضوع در عرصه مدیریت، به سلسله فعالیتهایی اطلاق میشود که در آن مدیران برای مدیریت فعالیتهای تحت امر خود از نظرات متخصصین استفاده مینمایند. مشاوره مدیریت در تعبیری دیگر: مدیران به منظور تحقق اهداف خود یا به منظور جلوگیری از وقوع اتفاقات نامناسب از نظرات و پیشنهادات متخصصین بهرهمند میشوند. ما در ایده آنلاین با توجه به سابقه حرفهای و تلاش برای توسعه مفهومی فعالیت مشاوره مدیریت تلاش نمودهایم این حوزه را از ارائه خدمات صرف مشورتی به حوزهای بینابینی با عمل و اجرا نزدیک نمائیم.
لذا خدمات مشاوره مدیریت در ایده مفهومی است که طی آن شناسایی عارضه یا هدفگذاری انجام شده، متدولوژی انجام و فرایند تخصصی مرتبط دستیابی به اهداف مدون شده، برنامه اقدام استخراج شده، مصاحبهها، بررسیها و شناسایی گلوگاهها انجام شده، نظرات خبرگان و تجارب موفق بررسی شده و نهایتا راه یا راههای برون رفت شناسایی خواهند شد. پس از این فرآیند اغلب مشاوران کار را خاتمه یافته میدانند.
اما تجربه نشان میدهد موضوع پیادهسازی با توجه به ظرافتها، پیچیدگیها و بعضا محدودیتها از یک سو و سوءبرداشت از محتوای تدوین شده توسط مشاور، میتواند بعنوان تهدیدی بسیار جدی در کیفیت خروجی مشاوران مدیریت ایجاد نماید. لذا ما در ایده تلاش داشتهایم به منظور جلوگیری از این تهدید، فعالیتهای پیادهسازی تفکرات مشاور را برای دورهای محدود و در ابتدای فعالیت پیادهسازی، خود عملیاتی نموده و سپس برای دورهای نیز نقش کوچ کننده در فعالیت داشته باشیم. به محض آنکه فرآیند ظرفیت تحقق مطابق با چارچوبهای مورد نظر ایده را پیدا نماید، ما از آن فعالیت، پروژه یا سازمان کنار خواهیم رفت.
متاسفانه در ایران، مشاوره، و تا حدی مشاوره مدیریت مفهومی تنزل یافته به دلیل فعالیت غیر اصولی و بکارگیری این مفهوم برای افرادی فاقد صلاحیت کنشگری در این حوزه است. مشاور فرد یا سازمانی است که ظرفیت تخصصی- تجربی از طریق علم آموزی، کارورزی و انجام قابل توجه یک فعالیت برای دورههای زمانی طولانی (بر اساس استعداد زمان میتواند کوتاه شود) داشته باشد. چنین فرد یا سازمانی به میزانی از اشرافیت در حوزه مورد نظر دست خواهد یافت که در آن حوزه مورد مشورت قرار گیرد. اما زمانیکه متخصص در بازار نباشد یا کم باشد یا حوزه تخصصی جوان و نو باشد، افرادی داعیه مشاوره را به خود خواهند گرفت که ظرفیت لازم را نداشته یا کم داشتهاند و این امر به خودی خود آثاری نیز در بر خواهد داشت که مهمترین آن تنزل خروجی مورد انتظار و کاهش اعتماد صاحبان کار به مشاوره و مشاوران است.
در عرصه مشاوره، تخصصهای متنوعی تا کنون شناسایی شده و در حال شناسایی است، از مشاوره در حوزه ساختمان با دهها زیرگروه تخصصی، مشاوره در زمینه صنعت با صدها زیرگروه تخصصی گرفته تا مشاوره در زمینه شستشوی البسه. به عبارت دیگر شاید بتوان ادعا نمود در هر زمینهای که انسانها و بنگاهها بخواهند تصمیمی بگیرند یا اقدامی را محقق نمایند حداقل یک و بعضا صدها مشاور وجود خواهد داشت.
فرض کنید بخواهید یک گیاه برای آپارتمانتان خریداری کنید. اینکه چه گیاهی بگیرید، چه نوری برایش مهیا کنید، چه میزان آب دهید در هفته یا ماه، چند وقت یکبار خاکش را عوض کنید، اندازه گلدان چقدر باشد، زیرگلدانی لازم دارد یا خیر، در معرض باد کولر آبی باشد یا گازی یا هیچکدام، در طی هفته یا ماه، محل قرارگیریش جابجا شود یا خیر گرفته تا آنکه برایش موسیقی بگذاریم یا با ایشان گفتگو کنیم میتوانند از طریق مشاورانی که در این حوزه تخصص دارند به شما منتقل شوند. تعجب کردید؟
به نظر میرسد جای تعجب ندارد زیرا تمایل به کیفیت و کمالگرایی منجر به آن شده است که جزئیات بیشتری از پدیدهها مورد توجه واقع شود. بنابراین به منظور تحقق کیفیت ارتقاء یافته، نیازمند افراد متخصصی خواهیم بود که بتوانند با اشراف به جزئیات پدیدهها، دستاوردهای ما را بهینه نمایند. حال همین مثال را برای یک بنگاه کسب و کار در عرصه صنعتی یا خدماتی اگر بخواهیم تعمیم دهیم میزان سوالات، به اندازهای خواهد شد که از حوصله خواننده خارج میشود. با این وجود به مورد زیر توجه کنید.
فرض کنید شما در معرض پرسش یک فعال اقتصادی در زمینه تولید پوشاک قرار گرفتهاید ایشان از شما سوال میپرسند اگر بخواهیم یک کارگاه تولید پوشاک ایجاد کنیم، چکار بایستی انجام داد و این امر چگونه محقق میشود که سودآور باشد؟
سوالات زیر در قدم اول مطرح است:
چه نوع پوشاکی میخواهید تولید کنید؟ محصولتان برای آقایان است یا بانوان؟ گروه مخاطبتان کیست؟ گروه هدفتان چیست و چه خصوصیتی دارد؟ کالای تولید شده بصورت دستی تولید میشود یا ماشینی؟ کالای تولید شده نشان دارد یا بینشان؟ کالای تولید شده را خودتان خواهید فروخت یا افراد دیگر؟ کالای تولید شده بصورت عمده فروخته خواهد شد یا خردهفروشی؟ رقبایتان چه برندهایی هستند؟ و مهمترین سوال اینکه مزیت رقابتی شما چیست؟
دقت کنید برای پاسخ به سوالات فوق شما نیازمند اخذ مشورت از یک مشاور مدیریت و دهها مشاور کسب وکار هستید. مشاور مدیریت تلاش مینماید مسیر شما را بصورت کلان، استراتژیک و بهرهور ترتیب دهد و مشاوران کسب و کار هر یک تلاش مینمایند در عرصه تخصصی به کمک شما بیایند. شما برای تحقق موضوع مثال زده شده در پارگراف قبل نیازمند مشاور بازاریابی، مشاور طراحی پوشاک، مشاور انتخاب مواد، مشاور مد، مشاور منابع انسانی، مشاور نرم افزار، مشاور ماشینآلات، مشاور مالی، مشاور حقوقی، مشاور مالی، مشاور خردهفروشی و … هستید.
حال لازم است آشنا شویم که مشاوران فوقالذکر چگونه عمل میکنند و بصورت کلان چه فرآیندهایی توسط ایشان برای شما و کسب و کارتان انجام میشود.
مسیر فوق، یک چارچوب کلان و عمومی برای یک مشاور به منظور تحقق خواسته مخاطب را تا حدی معین نموده و همچنین بعنوان الگویی برای آنکه کارفرما از مشاور چه درخواستی داشته باشد میتواند مورد توجه باشد. با این وجود این چارچوب به ازای هر خدمتی لازم است بازآفرینی و طراحی شود.
در این مقاله تلاش نمودیم از نگاهی دیگر به موضوع مشاوره، مشاوره مدیریت و مشاوره کسب و کار بپردازیم. هر چند این موضوع به دلیل گستره فعالیت ظرفیت معرفی در چنین مقالهای را نداشته و ندارد و همچنین نگارنده نیز ادعایی در این زمینه ندارد اما امید است توانسته باشد تا حدی یک بینش اولیه برای مطالعه بیشتر و اخذ اطلاعات در این عرصه به مخاطب ارائه نماید. نهایتا با توجه به تخصص و تجربه ایده، ما با افتخار در خدمت افراد و سازمانهایی بوده، هستیم و خواهیم بود تا این خدمت را به نحوه شایسته و ارزشآفرین ارائه نمائیم.